بیوگرافی فریدریش فون هایک حکایت داستان اقتصاددان بزرگی را روایت می کند که با تلاش مستمر و اندیشه های آزادی خواهانه خود توانست جایزه نوبل اقتصاد را بدست آورد. او که نام خود را مانند بزرگ مردان دیگری همچون ایروینگ فیشر و میلتون فریدمن در تاریخ اقتصاد جهان ثبت کرده است، در طی زندگی خود آثار و کتب علمی ارزشمندی از خود برجای گذاشت. در ادامه این مطلب از گرداب جذب به بررسی زندگینامه فردریش هایک می پردازیم تا شما هم گوشه کوچکی از زندگی این انسان آزادی خواه را بخوانید.
تولد و کودکی فریدریش فون هایک
روز 8 مه سال 1899 بود که فردریش هایک بزرگ در شهر وین اتریش دیده به جهان گشود. خانواده او صاحب 4 پسر بودند و فردریش به عنوان پسر بزرگ تر خانواده مسولیت های بیشتری را به عهده داشت. پدر او به عنوان پزشک و گیاه شناس فعالیت داشت و مادرش بانویی خانه دار بود که جزو خانواده های ثروتمند اتریش به حساب می آمدند. او از سمت مادر نسبت نزدیکی با لودویک ویتگنشتاین داشت. در سال های ابتدایی زندگی فردریش توانست خواندن و نوشتن را بیاموزد. اما به کلاس های درس مدرسه علاقه چندانی نشان نمی داد. از این رو در مدرسه جزو دانش آموزان تنبل با نمرات پایین به حساب می آمد.
تحصیل در دوران مدرسه به او تجربه لذت بخشی نداد. از این رو در سن نوجوانی یعنی اوایل سال 1917 به خدمت ارتش اتریش – مجارستان درآمد. در طی دوران خدمت خود تجربه بسیار تلخی را از سر گذراند که باعث شد برای همیشه شنوایی گوش چپ خود را از دست بدهد. سختی های دوران جنگ جهانی اول باعث شد که وی علاقه خود به زیست شناسی را کنار بگذارد و در دنیای اقتصاد به دنبال راه حلی برای بهبود وضعیت رفاهی و آزادی مردم بگردد.از این رو بیوگرافی فردریش هایک بار دیگر تایید می کند، که تضادهای زندگی موهبت هایی هستند که ما را در مسیر تکامل هدایت می کنند.
تحصیلات فریدریش فون هایک
همانطور که در قسمت قبلی از بیوگرافی فردریش هایک گفته شد، او تحصیلات ابتدایی خود را بدون لذت در مدرسه می گذراند و جزو دانش آموزان خیل فعال و باهوش به حساب نمی آمد. البته ناگفته نماند او علاقه ای به آموزش مدرسه نداشت. پس از تجربه خدمت در ارتش تصمیم گرفت مجدد به دانشگاه برود. او راهی دانشگاه وین شد و تحصیلات خود را در رشته اقتصاد از سر گرفت. پس از اتمام تحصیل در رشته اقتصاد او توانست مدرک دکترا رشته حقوق را در سال 1921 و دکترا علوم سیاسی را در سال 1923 به دست آورد. اگرچه دوران مدرسه درخشانی نداشت اما تحصیلات آکادمیک او نشان می دهد، که فردریش هایک از نبوغ و هوش بالایی برخوردار بوده است. در نهایت تحصیلات آکادمیک او در سال 1924 در دانشگاه نیویورک به پایان رسید تا شروعی بر فعالیت های علمی و دانشگاهی او باشد.
فعالیت و دست آوردهای حرفه ای فریدریش فون هایک
پس از اتمام تحصیلات آکادمیک فردریش هایک مسیر زندگی خود را با تاسیس موسسه پژوهشی چرخه تجاری اتریش در سال های 1927 تا 1931 ادامه داد. او که به عنوان مدیر این موسسه فعالیت داشت تصمیم گرفت که کارهای پژوهشی خود را در قالب یک موسسه اجرایی کند. در اواخر 1931 فردریش توسط لینول رابینز که یک اقتصاددان بزرگ انگلیسی بود، دعوت شد تا در مدرسه اقتصاد و علوم سیاسی لندن سخنرانی های جذابی را در مورد اقتصاد پولی ارائه دهد. سخنرانی فردریش به حدی جذاب بود که باعث شد او به عنوان یکی از اساتید علوم اقتصادی و آمار در این مدرسه شروع به فعالیت کند.
فعالیت های علمی فردریش در قالب کارهای پژوهشی و تدریس تا سال 1962 در مدرسه لندن ادامه داشت. پس از آن اون به شیکاگو رفت تا بتواند به عنوان استاد علوم اجتماعی فعالیت کند. در شیکاگو پژوهش های علمی خود را در حوزه های تاریخ، روانشناسی و فلسفه سیاسی به صورت مقالات ارزشمندی منتشر کرد. در اواخر سال 1962 به دانشگاه فرایبورگ آلمان غربی رفت و تا زمان بازنشستگی در این دانشگاه فعالیت داشت. در ادامه بیوگرافی فردریش هایک باید بدانید که او توانست جایزه استاد افتخاری سالزبورگ اتریش را در همان سال ها بدست آورد. سرانجام موفقیت های فون هایک به درجه عالی رسید و او توانست با کارهای علمی خود در زمینه اقتصاد، جایزه نوبل را به طور مشترک با گونار میردال در سال 1974 کسب کند.
نظریه و عقاید فریدریش فون هایک درباره آزادی و اقتصاد
از زمانیکه فردریش تحصیلات آکادمیک خود را در رشته های اقتصاد و سیاست و روانشناسی آغاز کرد، تمام تمرکز او بر روی این بود که بتواند تحولی در وضعیت رفاه جامعه ایجاد کند. تمام نظریات و پژوهش های علمی او در راستا این هدف قرار داشتند. دست نوشته های هایک معمولا در راستا موضوعاتی همچون چرخه تجاری، سرمایه و پول می پرخیدند. در این راستا او نظریه چرخه تجاری، نظریه شناخت، دانش مکتوم و نظم خودجوش را ارائه داد.
دردوران زندگی هایک، تفکرات لیبرال به ندرت وجود داشت و تفکرات سوسیالیستی بر جامعه و دولت غالب بود. از این رو اندیشمندانی همچون جان مینارد کینز نظریه هایی ارائه داده بودند که بر پایه تعادل عمومی اشتغال، بهره و پول بنا شده بود. فردریش هایک جزو کسانی بود که این اندیشه ها را نمی پذیرفت وی معتقد بود که سرمایه باید در بازار آزاد گردش داشته باشد. چرا که وجود سرمایه در بازار آزاد باعث رشد خلاقیت، نوآوری، کارآفرینی و رشد همه جانبه افراد یک جامعه می شود. شخصیت بزرگی همچون میلتون فریدمن باور داشت که فردریش هایک مهمترین اقتصاددان و نظریه پرداز قرن بیستم بوده است که نظریه های اقتصادی او به آسانی در سیاست و فلسفه هم قابل اعمال خواهد بود.
آثار و کتاب‌های فریدریش فون هایک
هایک یکی از برجسته ترین اقتصاددانان تاریخ است که نظریه های آن اکنون هم در بخش های مختلف سیاست، اجتماع و نظام پولی بکار می رود. وی در طی سال ها عمر ارزشمند خود توانست آثار گرانبهایی را از خود به جای بگذارد. در میان این آثار کتاب «راه بردگی» بسیار مورد توجه تر بود مثل در سنگر آزادی فردریش فون هایک، اما نمی توان از سایر آثار و کتب فردریش هایک چشم پوشی کرد.
- در سال 1929 توانست نظریه پول و چرخه تجاری را ارائه دهد که تاثیرگذارترین نظریه هایک است. در این نظریه هایک با نگرشی جدید به بررسی تاثیرات پول و چرخ تجاری بر اقتصاد و وضعیت اقتصادی جامعه می پردازد.
- در سال 1931 یک ژورنال اقتصادی با عنوان «قیمت ها و تولید» منتشر کرد تا با تحلیل رابطه بین قیمت ها و تولید در اقتصاد بتواند راهکاری برای رشد اقتصادی ارائه دهد.
- اثر راه بردگی وی که پرفروش ترین کتاب هایک به حساب می آید، در سال 1944 منتشر شد. وی در این کتاب به بررسی عواقب نظام های توتالیتری پرداخته است تا بتواند نشان دهد که کنترل بیش از حد دولت بر روی امور اقتصادی باعث می شود که حقوق شخصی و آزادی های فردی سلب گردد. وی در این کتاب و تمام آثار خود در تلاش است که اهمیت آزادی فردی و اقتصادی را بیان کند.
- اثر بعدی فردریش هایک در سال 1948 با نام «فردگرایی و نظم اقتصادی» منتشر شد. هایک در این اثر نشان می دهد که هر فرد به طور مجزا با خصوصیات شخصیتی خود می تواند بر نظم اقتصادی تاثیر بگذارد. وی همچنان با عزمی راسخ بر این عقیده خود که آزادی فردی باعث رشد اقتصادی خواهد شد، پایبند بود و هر بار در آثار خود به تاکید بر اهمیت کاهش نقش دولت در بازار آزاد اشاره می کرد.
- اثر بعدی هایک در سال 1952 با نام «ضد انقلاب علم» منتشر شد که پژوهش هایی بود در مورد سو استفاده هایی که از خرد شده است.
- در اثر منشور آزادی هایک که در سال 1960 منتشر شده بود، او به بررسی اهمیت آزادی در جامعه پرداخته است.
- در سال های 1973 تا 1979 هایک یک مجموعه کتاب سه جلدی با نام «قانون، قانون گذاری و آزادی» منتشر کرد که در این مجموعه آثار هم تاثیر قانون و نحوه قانونگذاری بر آزادی فردی و اجتماعی را نشان می دهد.
- در بیوگرافی فردریش هایک آخرین اثر او با نام «غرور کشنده» را دارید که در سال 1988 منتشر شده است. در این اثر او خطاهای سوسیالیسم را کاملا زیر ذره بین قرار می دهد و معتقد است که این خطاها از روی غرور کشنده دولت ها بوجود می آید.
مرگ فریدریش فون هایک و درس‌های آموزنده از زندگی او
اگر در بیوگرافی افراد موفقی همچون فردریش هایک جستجو ساده ای انجام دهید، به وضوح نقش جسارت و آزادی را خواهید دید. انسان هایی که قدرت و جسارت بیان خود را داشتند و توانستند نقطه نظرهای خود را در قالب کتاب، دست نوشته، سخنرانی های مختلف به گوش همه جهان برسانند. آنها از قضاوت شدن، از طرد شدن، از مورد تمسخر قرار گرفتن از تایید نشدن، نمی ترسیدند. بلکه بر این باور بودند که نظرات و باورهای آنها ارزشمند بوده و گرانبها هستند. آنها عقایدی را با قاطعیت بیان می کردند تا بتوانند در اجتماع نقش و تاثیر زیبایی از خود به جای بگذارند. بیوگرافی فردریش هایک یکی از زیباترین تجربه های انسانی را روایت می کند که با مرگ او در تاریخ 23 مارس 1992 در فرایبورگ دفن نشد. بلکه با کتاب ها و آثار او ماندگار شد. به زبان های مختلف روایت شد تا همه آن عقاید زیبا، دانش و آگاهی بشری نسل به نسل در نظام اقتصادی جهانی تاثیرگذار باشد.
